Wojna jako doświadczenie historyczne i źródło problematyki moralnej - konspekt.
- instynkt życia lub chęć zysku dyktowały postępowanie w czasie okupacji
- rzeczywistość okupacyjna miota ludźmi, sprowadza ich do rzeczy, zmusza do rozmaitych przystosowań pod groźbą zagłady
- w latach okupacyjnych wykruszały się i traciły znaczenie wartości wyższe - miłość, kultura, szczytne ludzkie marzenia, a utwierdzały się praw bezwzględnej, drapieżnej walki o byt
- rzeczywistość okupacji jest potwierdzona środkami realistycznymi: ul. Skaryszewska, szkoła, w której przetrzymywano osoby, wywożenie na roboty do Niemiec, sklepik, skład materiałów budowlanych opisane są rzeczowo, konkretnie, są prawdopodobne, autentyczne
- zachowanie ludzi i ich sytuacja sygnalizują, ze to okupacja: więzionych w szkole pilnują żandarmi, na ulicach odbywają się łapanki, w kantorze składu materiałów budowlanych przebywa Żydówka, która uciekła z getta
- Tadeusz - jego życie w czasie okupacji: - studiuje polonistykę - pędzi bimber - pracuje w firmie budowlanej - kombinuje „na lewo" z furmanami, oszukując pracodawcę, a razem z nim dostawców i odbiorców materiałów budowlanych
- handel meblami z getta
- ukrywanie Żydów, ale nie z dobrego serca, a za pieniądze
- sprzedaż mieszkań
- okupacyjne, fikcyjne „życie na niby" oparte jest na kłamstwie, udawaniu, kombinowaniu
- rzeczywistość stworzona przez okupanta zmusza ludzi do oczekiwania i działania na lewo, w szarej strefie, bo inaczej nie da się żyć
- żandarmi handlują ludźmi uwięzionymi w szkole - transakcje odbywają się w sklepiku
- sklepikarz handluje legalnie i spod lady, bez kartek, oszukuje na towarze, na wadze, gdyż sam chciał żyć (miał żonę, synka i dorastającą córkę)
- właściciel firmy prowadzi interesy z Niemcami,
- kierownik prowadzi lewe transakcje z woźnicami, jego handel z gettem
- okupacja zmusza z rezygnacji z norm moralnych, podstawowych zasad, by przeżyć, utrzymać się przy życiu
- ludzie stają się nieufni, nieczuli, obojętni - człowiek staje się towarem, nie obchodzi ich los starej Żydówki, ale tylko niedoszły interes
- nie ważne jest z kim prowadzi się interesy, ważne aby mieć zysk - Niemcy kradną towar z wagonów jadących na front i sprzedają go Polakom.
D) A. Szczypiorski: „Początek"
- „Przedstawienie bohaterowie to ludzie rozdarci między dwa światy, dwie świadomości czy kraje. Historia nie pozwoliła być Żydem lub Niemcem w Polsce."xxxi
- Pawełek Kryński - jego losy to biografia pokolenia Kolumbów - uwikłany w konspirację - organizacja wojskowa i uniwersytet - przeżywa pierwsze miłości - zdaje maturę na tajnych kompletach - zarabia jako pośrednik handlu
- Żyd Mitelman pracował w swoim własnym zakładzie krawieckim, później przeniósł się do getta i swój majątek powierzył krawcowi Apolinaremu Kujawskiemu
- Siostra Weronika: - wpaja wiarę w dzieci, które uczy katechizmu - organizuje inne siostry do opieki nad rannymi i konającymi - nie dba o osobiste zagrożenie, nie boi się gestapo - walczy o ocalenie dzieci żydowskich - uczy je nowych imion, życiorysów, wpaja zasady wiary katolickiej, aby mogły żyć w polskim środowisku
- Kolejarz Filipek konspirował pod okupacją hitlerowską
- Johann Müller - „Niemiec z ciała, Polak z duszy" - jako członek NSDAP zjawia się na Szucha, aby wyciągnąć stamtąd Irmę
- Wiktor Suchowiak: - dzięki fizycznej sile i ogromnej odwadze, przemyca Żydów z getta - robi to za opłatą, ale uczciwie przestrzega zasad umowy
- Piękny Lolo: - donosił na Żydów, lubił brać okup od nich - w ten sposób się bogacił - ta „praca" sprawiała mu dużo radości
WNIOSKI: Wojna:
- egzekucje uliczne - masowa śmierć
- ludzie giną - niewiadomo gdzie i kiedy; jeżeli zginą nikt nie stara się dowiedzieć o jego personaliach
- panuje przerażająca atmosfera
- ludzie skazani są na śmierć
- ludzie są bezsilni, nie mają nadziei na przeżycie
- nie można zrealizować osobistych uczuć, pragnień, marzeń, zamierzeń
- wśród ludzi panuje wielki strach, niepokój, tęsknota
- ludzie umierają zbyt wcześnie, zbyt młodo
- walka jako obowiązek w obliczu zagrożenia
- wszyscy muszą się przystosować do nowych praw i zachowań rządzących wojną
- psychika spustoszona i wypaczona
- ludzie zniżają się do poziomu prymitywnych zwierząt - chcą za wszelką cenę przetrwać
- zanik uczuć, wolności
- niekończące się koszmary senne
- życie w prymitywnych warunkach lub w ukryciu
- czas nieludzki, ludzie traktowani jak zwierzęta
- ludzie stają się mordercami
- życie niektórych ludzi prawie w ogóle się nie zmieniło: - praca (nieprzymusowa) - przeżywanie miłości - prowadzenie handlu
- kombinowanie, oszukiwanie, aby zyskać dla siebie jak najwięcej
- konspiracja
- opieka, ukrywanie Żydów (czasami za opłatą)
- przemycanie Żydów z getta na stronę Aryjską
- donosicielstwo