Wojna jako doświadczenie historyczne i źródło problematyki moralnej - konspekt.
- powieść powstała z materiałów zebranych przez autorkę w trakcie prac Głównej Komisji do Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce
- motto „Ludzie ludziom zgotowali ten los" stanowi prowokację dla czytelnika do rozważań o stopniu okrucieństwa i zezwierzęcenia, jaki może osiągnąć człowiek oraz jakich zbrodni ten człowiek może się dopuścić wobec innego człowieka
- dokument zbrodni i wpływu wojny na ludzką psychikę, zachowań i strachu
- wstrząsający dokument ludobójstwa i cierpień ludzkich podczas II wojny światowej, sygnalizujący spustoszenie w psychice człowieka, którego skutki długo jeszcze miały zdecydowany wpływ na życie i postępowanie tych, którzy przetrwali
? „Profesor Spaner"
- w Gdańsku Wrzeszczu w Instytucie Anatomicznym zostaje przeprowadzona wizja lokalna: - w betonowych basenach leżały ludzkie ciała (350), bez głów - w innych kadziach znajdowały się głowy (nawet małych dzieci) - w pawilonie na palenisku stał kocioł, w którym pływał wygotowany, odarty ze skóry ludzki korpus - w skrzyniach leżały cienkie płaty oczyszczonej z tłuszczu skóry ludzkiej, obok stały słoje z sodą kaustyczną, znajdował się piec do spalania odpadów i kości oraz kawałki białawego chropawego mydła oraz foremki
- młody gdańszczanin na polecenia profesora Spanera wyrabiał mydło z ludzkiego tłuszczu
? „Dno"
- relacja starej kobiety z pobytu na Pawiaku oraz w obozie koncentracyjnym i w fabryce Bunzig
- torturowane i głodne kobiety były zmuszone do pożywiania się ludzkim mięsem wyrywanym ze zwłok zmarłych koleżanek
- za najdrobniejsze przewinienie (np. złe posłanie łóżka) musiały stać na mrozie 12 godzin
- w transporcie w bydlęcych wagonach z Pawiaku do Ravensbrück panował taki tłok - 100 osób w jednym wagonie, że nie można było zmienić stojącej pozycji (bez toalety) - przez 7 dni nie otwierano wagonów
? „Kobieta cmentarna"
- podpalano domy Żydów
? „Wiza"
- więźniarki musiały odbywać „wizę" czyli stać na łące pod lasem na zimnie przez cały dzień bez jedzenia i bez żadnej roboty - kobiety były wynędzniałe, brudne i owrzodzone, schorowane i słabe
? „Człowiek jest mocny"
- na skraju wzgórza stał pałac z napisem „zakład kąpielowy", do którego przyjeżdżały samochody o hermetycznych skrzyniach ładunkowych, do których ładowano ludzi i duszono gazami spalinowymi
- samochody te odjeżdżały do lasu „Żuchowskiego" - wyrzucane ciała początkowo były zakopywane, później palone w czterech krematoriach (dziennie przywożono ok. 1100 ciał)
- zatrudnieni Ukraińcy wyrywali więźniom złote zęby i przekazywali Niemcom
- ludzie, którzy nie udusili się od gazu, byli zabijani strzałem w tył głowy
? „Dorośli i dzieci w Oświęcimiu"
- August Glass, muskularny Niemiec, doprowadzał swe ofiary do śmierci, nie pozostawiającymi żadnych śladów ciosami w nerki
- inny miał satysfakcję z umiejętności duszenia więźniów własnymi rękami i tylko wtedy był zadowolony, gdy uśmiercił w ten sposób 15 więźniów dzienny
- „Jeden z najbardziej krwiożerczych blokowych, zawodowy złoczyńca, za niedokładnie wyczyszczone buty uderzał gumą zakończoną ołowiem po głowie tak celnie, ze na miejscu zabijał."xxxvi
- młodzież hitlerowską szkolono na praktycznych ćwiczeniach sadystycznego okrucieństwa
- nie oszczędzano dzieci, które nie nadawały się do pracy, kierowano do komór gazowych
B) opowiadania T. Borowskiego ? „Proszę państwa do gazu"
- obóz - fabryka ,której surowcem są ludzie
- selekcja ludzi na tych, którzy nadają się do pracy i tych do gazu
- zabranie kosztowności, pożywienia - każdy nowy transport zapewnia im lepsze pożywienie (chleb, marmolada, cukier) - obóz będzie parę dni „żył z tego transportu", który był „dobry, bogaty"
- chodzenie nago - odwszenie - poniżenie i upodlenie ludzi
- uduszone niemowlę wśród odchodów w wagonie
? „Dzień na Harmenzach"
- za kradzież pożywienia więźniowie byli bici przez Niemców pejczem lub wysyłani do gazu
- panuje niesamowity głód: „Głód jest wtedy prawdziwy, gdy człowiek patrzy na drugiego człowieka, jako na obiekt do zjedzenia"xxxvii
- strażnicy biją, katują: - ktoś nie zdejmie czapki, nie wyjmie rąk z kieszeni - kara cielesna - Andrzej ćwiczył 2 Żydów - nie umieli maszerować, więc połamał na ich głowach 2 kije
? „U nas w Auschwitzu"
- w czasie pracy nie można było mówić, siedzieć, odpoczywać
- w chwili pragnienia muszą pić wodę wiadrami, aż do uduszenia
- z ludzi robią mydło, z ludzkiej skóry abażury, ozdoby z kości
- wszyscy mają gołe głowy, numery, pasiaki
- praca ponad ludzkie siły: „Pracujemy pod ziemią i na ziemi i pod dachem i na deszczu, przy łopacie, lorze, kilofie i łomie. Nosimy wory z cementem, układamy cegły, tory kolejowe, grodzimy grunta, depczemy ziemię. Zakładamy podwaliny jakiejś nowej, potwornej cywilizacji. Teraz dopiero poznałem cenę starożytności. Jaką potworną zbrodnią są piramidy egipskie, świątynie i grackie posągi. Ile krwi musiało spłynąć na rzymskie drogi, wały graniczne i budowle miasta. Ta starożytność, która była olbrzymim obozem, gdzie niewolnikowi wypalano znak wolności na czole i krzyżowano na ucieczkę."xxxviii
Podsumowanie opowiadań Borowskiego: W literaturze przedstawiano obozy jako piekło okrutnych czynów morderców i cierpień ofiar. U Borowskiego jest to system zbrodni, zmierzający do eksploatacji i wyniszczenia pobitych narodów, do zapanowania nad światem. System wciąga również ofiary, dzieli, różnicuje i hierarchizuje skazanych, zmuszając ich tym sposobem do współudziału w zbrodni. T. Borowski przedstawił lagry tak, jak je widział człowiek, który poddał się prawom obozowym.