IV. ROMANTYZM

Poeta w tej epoce był traktowany, jako jednostka wybitna, jako wieszcz, jako osoba wyróżniająca się z tłumu i będąca duchowym przywódcą narodu. Umiejętność pisania była darem poetyckim otrzymanym od Boga. Tworzenie sztuki romantycy porównywali z tworzeniem świata przez Boga.

1. Fryderyk Schelling „Geniusz poetycki"

„Twórca, chociaż boskości nie rozpoznaje, w sposób naturalny wyraża ja i objawia, nic o tym nie wiedząc, tym, którzy to rozumieją, najbardziej skryte ze wszystkich tajemnic: jedność istoty boskiej i naturalnej oraz wnętrze swej najbardziej błogosławionej natury, w której nie istnieją przeciwieństwa, dlatego już w najbardziej odległej starożytności czczono poetów jako tych, których ustami przemawiali bogowie, jako ludzi przez nich natchnionych i owładniętych entuzjazmem".^vi

Poeta stwierdza tutaj, iż twórca wyraża boskość, nic o tym nie wiedząc, objawia tajemnicę istnienia, odkrywa praprzyczyny oraz pokazuje jedność istoty boskiej i natury. Twórca jest owładnięty entuzjazmem, jest natchniony przez boga, przez niego przemawia Bóg. Poeta bardzo wysoko ........... twórcę ukazując go, jako kogoś wyjątkowego, niezwykłego i doskonałego.

2. Adam Mickiewicz

• „Konrad Wallenrod"

  „O wieści gminna! Ty arko przymierza

  Między dawnymi i młodszymi laty.

  W tobie lud składa broń swego rycerza,

  Swych myśli przędzę i swych uczuć kwiaty.

  Arko! Tyś żadnym niezłamana ciosem.

  Póki cię własny lud nie znieważy;

  O pieśni gminna, ty stoisz na straży

  Narodowego pamiątek Kościoła,

  Z archanielskimi skrzydłami i głosem -

  Ty czasem dzierżysz i miecz archanioła.

  Płomień rozgryzie .............. dzieje,

  Skarby .......... spustoszą złodzieje,

  Pieśń ujdzie cało, tłum ludzi obiega;

  A jeśli podłe dusze nie umieją

  Karmić ją żalem i poić przylega,

  I stamtąd dawne opowiada czary".^vii

Są to słowa wypowiedziane przez Halbana, w postaci którego zespoił poeta wszystkie pierwiastki patriotyzmu, tradycji, którymi powinna być (według poety) nacechowana twórczość romantyków. Dlatego też bohater ów jest symbolem poezji, która strzegąc narodowych pamiątek, przekazując tradycję, ocala polską tożsamość i wzbudza uczucia patriotyczne. Mickiewicz widział w gminnej pieśni skarbnicę polskości, narodowej świadomości i tradycji. Ludowa poezja przechowuje pamięć o wielkich czynach i bohaterach, przekazuje historyczną wiedzę. Poezja powinna być bezsprzecznie związana z narodem, służyć mu, pobudzić do walki. Poeta zaś powinien tworzyć tylko dla określonej grupy ludzi, dla własnego narodu, jego poezja powinna być swoistym kamuflażem, pod którym zostały ukryte treści o charakterze politycznym. Poezja ma za zadanie podtrzymywać ducha narodowego i wpajać nienawiść do wroga. Poeta jest natomiast duchowym przywódcą narodu, wieszczem, który swoją twórczością przekazuje pokoleniom najcenniejsze wartości, wzywa do buntu. Mickiewicz zwraca uwagę na dwojaką naturę poezji: jest ona narzędziem walki i jednocześnie przedmiotem zachwytu. Wierzy on, że ludowa pieśń zawiera w sobie nieskażoną myśl, prawdę oraz jest podstawą narodowej świadomości i polskiej tradycji.

• „Dziady cz III"

  - „Boga natury godne takie pieśnie!

  Pieśń to wielka, pieśń - tworzenie,

  Taka pieśń jest siła, dzielność,

  Ja czuję nieśmiertelność, nieśmiertelność tworzę,

  Cóż ty większego mogłeś zrobić - Boże?"^viii

Są to słowa Konrada w „Wielkiej Improwizacji". Stwierdza, iż jego pieśń będzie nieśmiertelna i silna. Bóg nie potrafi tworzyć takich dzieł, jest jedynie twórcą świata. Poeta też jest twórcą, ale nie może tworzyć nieskończenie wiele dzieł.

- „Ja mistrz!"

Konrad określa siebie, jako wielkiego poetę, mistrza o wielkiej skali możliwości i talentu. Wyegzekwowane jest tutaj poczucie wyższości i mocy twórczej.

• „Nad wodą wielką i czystą"

  - „ (...) a mnie płynąć, płynąć, płynąć".

Poeta, który wiernie opisuje rzeczywistość, poprzez te słowa symbolizuje przemijanie. Jest on gotowy do zmiany.