Kultura starożytna jako źródło kultury europejskiej - konspekt
d) Archetypy - (Prawzory ludzkich zachowań) oraz motywy biblijne
-
miłość
- „Pieśń nad pieśniami"
- „Hymn o miłości" Pawła z z Tasu
- nauka Chrystusa
Miłość jest cierpliwa, łaskawa, nie zazdrości oraz nie unosi się pychą. Osoba pogrążona w miłości nigdy nie unosi się gniewem, zapomina krzywdy i wszelkie zło. Nie cieszy się z niesprawiedliwości, ale jest szczęśliwa z prawdy. Miłość nigdy nie przeminie, bo jest wieczna. W miłości należy pokładać nadzieje, bo ona wszystko przetrzyma. Człowiek, choćby mówił językami całego świata, a nie znałby miłości, byłby niczym.
-
cierpienie
- „Księga Koheleta" - przedstawienie człowieka oraz wartości ziemskich, jako „marność nad marnościami". Życie jest tylko „gonieniem za wiatrem", a wszystko „pozostałe z prochu i do prochu powraca".
- „Księga Hioba" - symbol męczeństwa i niezłomnej wiary człowieka. Hiob będąc człowiekiem dobrym i niewinnym, musiał cierpieć bo taka była wola Boga, który chciał sprawdzić, czy Hiob przetrwa ten trudny okres próby. Nasuwa sie pytanie: „Czy bezgrzeszność i prawość nie są gwarancją szczęścia? Nie, bowiem nie znamy wyroków boskich, lecz warto być niewinnym i prawym. To gwarantuje dotkniętemu człowiekowi spokój w cierpieniu".vii
-
bunt człowieka wobec Boga
- Adam i Ewa - „pierwsi ludzie, którzy zgrzeszyli, a grzech ich określił dzieje ludzkości (wąż skusił Ewę, ta zaś schrupała jabłko i uraczyła nim Adama)".viii
- „Kain - jeden z dwóch synów Adama i Ewy, który zabił swego brata Abla, z zazdrości o przychylność Boga. Bóg napiętnował kainowe ciało znamieniem mordercy - bratobójcy". ix
- budowniczowie wieży Babel - „próbowali ją zbudować potomkowie Noego. Miała sięgać, aż do samego Boga. Bóg rozgniewał się, i aby nie dopuścić do tego, pomieszał budowniczym języki. Bałagan powstał .............. . W każdym razie budowniczowie porzucili zamiar i rozpierzchli się po świecie".x
- Szatan
- lud oddający cześć złotemu cielcowi
-
etyka, zasady moralne
- Dekalog - Dziesięć Przykazań Bożych, danych ludziom, aby ich przestrzegali i wedlug nich żyli
- Kazanie na Górze
e) frazeologizmy związane z Biblią
-
„Istna wieża Babel!" - ............, zamęt, bałagan, chaos
-
„Sodoma i Gomora!" - to pełen zgrozy okrzyk, którym nazywamy miejsce szczególnej rozpusty i grzechu
-
„Kainowe znamię" - oznacza piętno bratobójstwa
-
„Jabłko Adama" - anatomiczna chrząstka dobrze widoczna na męskich szyjach; to przenośna nazwa upamiętniająca grzech pierwotny pierwszych rodziców
-
„ ... Oddał coś za miskę soczewicy" mówimy wzgardliwie o człowieku, który za byle co oddał coś bardzo cennego. Źródło - biblijna opowieść o Ezawie i Jakubie - Głodny Ezaw sprzedał swoje prawo pierworodztwa właśnie za miskę soczewicy.
-
„Judaszowe srebrniki" - łapówka za zdradę
-
„wdowi grosz" - dar serca, bardzo cenny, wielkie wyrzeczenie - bowiem wdowa z przypowieści biblijnej ofiarowała Bogu tylko grosz - ale był to cały jej majątek.
-
„plagi egipskie" - to ciąg nieszczęść i tragicznych wypadków
-
„salomonowy wyrok" - to wyrok, rozwiązanie bardzo roztropne
-
„Judaszowe włosy" - rude, bowiem Judasza przedstawiano jako człowieka o rudej czuprynie i brodzie".xi
f) Biblia w sztuce
-
malarstwo
- Tintoretto - „Chrystus przed Piłatem"
- Michał Anioł - „Stworzenie człowieka"
- Breugel - „Wieża Babel"
- Rembrandt - „Ofiara Izaaka"
- Michał Anioł - „Grzech pierworodny i wygnanie z Raju"
- Cararaggio - „Złożenie do grobu"
- Giotto di Bondone - „Pocałunek Judasza"
-
rzeźba (przeważnie nagie postacie)
- Michał Anioł - „Dawid"
g) wielkie dzieła literatury nawiązujące do Biblii
-
Dante Alighieri - „Boska Komedia"
-
John Milton - „Raj utracony"
-
Adam Mickiewicz - „Dziady", „Księgi narodu polskiego", „Księgi pielgrzymstwa polskiego"
-
Juliusz Słowacki - „Balladyna"
-
Henryk Sienkiewicz - „Quo Vadis"
-
Jan Kasprowicz - „Hymny"
-
Michał Bułhakow - „Mistrz i Małgorzata"
-
John Steinbech - „Na wschód od Edenu"
-
Tadeusz kanwicki - „Mała apokalipsa"
-
Umberto Eco - „Imię róży"