Kultura starożytna jako źródło kultury europejskiej - konspekt
II. Antyk
a) okres powstania i trwania
-
Grecja
- okres archaiczny - VIII - VI w p.n.e.
- VIII w p.n.e. - wiek epiki
- VII/VI w p.n.e. - wiek liryki
- okres klasyczny - V w p.n.e. (wiek dramatu)
- okres hellenistyczny - IV - I w p.n.e.
- IV w p.n.e. - wiek filozofów
- II w p.n.e. - wiek epigramatu
-
Rzym
- Okres Republiki do 30 r p.n.e.
- Okres cesarski:
I w p.n.e. - V w n.e.
I w p.n.e. - Horacy, Wergiliusz
I w n.e. - Owidiusz, Tacyt
II w n.e. - Marek Aureliusz
III - V w n.e. - ekspansja chrześcijaństwa
b) sztuka i architektura
„Sztuka starożytna grecko - rzymska na długie wieki określiła europejskie kanony piękna. Uznano ją za wzór doskonały - klasyczny. Dlatego terminem „klasycyzm" określa się nie tylko twórczość antyczną, ale i wszystkie późniejsze prądy artystyczne oparte na jej wzorach. Do końca XVIII w trwały kanony piękna wykształcone w kulturze greckiej i rzymskiej. (...) Kiedy myślimy o sztuce starożytnej, przed oczyma pojawiają się nam wspaniałe świątynie starogreckie lub rzeźby bogów i ludzi, które między sobą sie w ogóle nie różnią: pełne harmonii i piękna, proporcjonalne i wyraziste są wszystkie wyrzeźbione postaci bogów i ludzi".xii
-
rzeźba
- „Venus z Milo"
- „Sokrates"
- „Homer"
- „Atena, Herkules i Atlas"
- „Nike"
- „Platon"
- „Apollo Belwederski"
- „Dyskobol"
-
malarstwo
- „Apollo i muza"
- „Herakles"
- „Arystoteles"
- „Sąd Parysa"
- „Muza grająca na lirze"
c) filozofia
-
Sokrates
„Jedno wiem, ze nic nie wiem"
„To sformułowanie wyraża istotę tzw. niewiedzy sokratejskiej", która jest właściwie gotowością do poszukiwań prawdy, m.in., cnoty - bezwzględnego dobra, wiedzy, której można się nauczyć. Jak?
„Poznaj sam siebie" - tak nakazuje filozof, którego wyrocznia delficka nazwała najmądrzejszym człowiekiem Grecji.
Wystąpił przeciw sofistom, którzy twierdzili, że prawda, dobroć i sprawiedliwość są względne".xiii
-
Platon - uczeń Sokratesa, autor rozprawy „Obrona Sokratesa", oraz dziel takich jak: „Państwo i Uczta".
„Jest twórcą idealizmu obiektywnego, a ta koncepcja miała ogromny wpływ na całą późniejszą myśl filozoficzną, np., na spór o realność przedmiotów, a ich definicję, o stosunek ducha i materii itp. Koncepcja idei i ich cieni zakłada, iż istnieje świat idei, chociaż nie jest nam bezpośrednio dany. My postrzegamy tylko cienie, odbicie idei: są nimi przedmioty materialne i doznania psychiczne. Świat idei jest jednak bardziej realny niż to co postrzegamy bezpośrednio. Idee są światem doskonałym, a naczelną wartością jest trójjednia: dobro - piękno - przyroda".xiv
-
Arystoteles - uczeń Platona. Główne pojęcie etyki Arystotelesa to - dobro. Istotą etyki jest doktryna środka - zachowanie umiaru, unikanie i nadmiaru i niedostatku.
-
Zenon z Kition - twórca stoicyzmu, idei, która choć krytykowana, przetrwała wieki i funkcjonuje w ogólnej świadomości: stoicki spokój, postawa stoicka itp. „Stoicyzm - to system filozoficzny, który zaleca zachowanie równowagi duchowej i wyzbycie się wszelkich namiętności: zarówno wszelkiej radości jak i rozpaczy spowodowanej nieszczęściem. Spokój wobec jakichkolwiek zdarzeń losu, życie w zgodzie z naturą, hart ducha, „dzielność życia" - oto przepis na szczęśliwe życie".xv
-
Epikur - twórca epikureizmu, założyciel szkoły w Atenach, zwanej „Ogrodem Epikura". Epikureizm - to kierunek bardzo atrakcyjny, bowiem głosi, iż aby być szczęśliwym, należy wierzyć świadectwu zmysłów, nie uznawać sił ponadnaturalnych i dążyć do przyjemności. „Carpe diem" → „Chwytaj dzień"
-
Diogenes - „filozof z beczki", twórca cynizmu, który głosił, iż człowiek powinien zadowalać się niezbędnym do bycia minimum. Udowodnił to właśnie Diogenes, który z powodzeniem zamieszkał w beczce, a gdy cesarz Aleksander Wielki przybył do filozofa z zapytaniem, jaki życzenie mógłby mu spełnić, usłyszał: „Przesuń się, zasłaniasz mi słońce".
-
Heraklit - „dopatrywał sie on wszędzie wiecznej zmiany rzeczy. W tej ciągłej zmianie „wojna jest ojcem i królem wszech rzeczy". Świat powstaje z ognia i rozwija się „na drodze w dół" w kosmos, aby się po upływie wieków znów zmienić w ogień, na „drodze w górę". Życiem duszy i świata kieruje prawo przyrody, rozum świata „Logos", zawsze w każdej zmianie ten sam".xvi
„pana rei" - wszystko płynie oznacza, że nie sposób wejść dwa razy do tej samej rzeki.