III. RENESANS

W tej epoce należy wspomnieć przede wszystkim o Janie Kochanowskim. Stworzył on wzór artysty samotnego, obdarzonego talentem i szczerze oddanego pisaniu.

• „Psałterz Dawidów"

  Poeta często zwraca się do muz z prośbą, o natchnienie i wskazanie tematu oraz właściwej drogi.

  * „Niezwykłym i nie lada piórem opatrzony"

  Poeta chwali dążenie do przemian świata i do tworzenia piękna. Docenia wartość swojej twórczości. Jest szczęśliwy, ze został obdarzony talentem poetyckim i może dać ludziom radość.

  Na wzór Horacego, poeta wierny w moc i trwałość własnej poezji, odczuwa dumę, ze jest artystą, budzi się do lotu:

  „Niezwykłym i nie lada piórem opatrzony polecę ..."

  Kochanowski jako pierwszy poczuł, że ma skrzydła i jest złożony z podwójnej natury: ludzkiej i ptasiej, śmiertelnej i nieśmiertelnej. Lot poety nad obrazami odległych krajów przyniesie mu sławę:

  „O mnie Moskwa i będą wiedzieć Tatarowie,

  I różnego mieszkańcy świata Anglikanie".ⁱⁱ

  Kochanowski rozważał w swojej twórczości antyczną teorię i wyobrażenia o sławie nieśmiertelnej, o nieśmiertelności poety, któremu sztuka miała zapewnić żywot wieczny.

• „Pieśń X z ks. I"

  „Kto mi dał skrzydła,

  Kto mię odział w pióry

  I tak wysoko postawił"ⁱⁱⁱ

  Kochanowski umieścił w tym utworze łabędzia szybującego ku górze, jako symbol, wyrażający boską potęgę tworzenia. Geniusz twórcy dał mu możliwość obcowania ze zmarłymi władcami i wojownikami.

  Kochanowski także we fraszkach pisał o sobie, jak o poecie

• „Ku muzom"

  „Proszę niech ze mną zaraz me rymy nie giną,

  Ale kiedy ja umrę, ony niechaj słyną!"^iv

  Poeta prosi muzy o łaskawą opiekę, natchnienie i pamięć przyszłych pokoleń. Wyraża swą wiarę w moc poezji i wyznaje, że pragnie służyć jej w nadziei.

• „Na fraszki"

  „Wy tedy, co kto lubi, moi towarzysze.

  Rajcie, grajcie, miłujcie - Jan fraszki niech pisze".^v

  W sposób humorystyczny poeta wyjaśnia, w jakim celu pisze się piórem. Uważa, ze jest to lepsze niż „pijaństwo zbytnie", które „zdrowiu szkodzi".

  W trenach Kochanowski tworzy obraz poety, jako tego, który musi opiekować zmarłych.