Wojna jako doświadczenie historyczne i źródło problematyki moralnej - konspekt.
- ukrywanie się ludności cywilnej przez 63 dni w piwnicach, wśród gruzów i świstu bomb, pod gradem pocisków
- paliły się domy
- panowała atmosfera ciągłego zagrożenia, lęku przed śmiercią
- ulice zamieniały się w gruzy i zgliszcza
- waliły się kościoły, zabytki, wszystkie budynki zamieniają się w rumowiska.
Krótkie podsumowanie II wojny światowej: „Trudno nazwać tą wojnę wydarzeniem historycznym. Stało się coś więcej: kataklizm, apokalipsa dosięgła ludzkości tamtych lat. Kiedy minęła, nie zniknęła myśl o niej. (...) Artyści wszystkich dziedzin włączyli się po prostu w dzieło upamiętnienia grozy tych czasów, wielkiej przestrogi dla następnych pokoleń oraz rozważań o człowieku i etyce wobec tak potwornej próby. Wojna światowa to mało powiedziane. To przecież temat i obraz działań wojennych, to także prezentacje i analiza systemów totalitarnych - faszyzmu i stalinizmu. To temat powstań: warszawskiego getta. To obraz okupowanego kraju. To wizja obozów koncentracyjnych, to opowieść o sowieckich łagrach."xlix ! Wpływ wojny na psychikę ludzką:
- reakcje ludzi w chwilach skrajnego zagrożenia
- deformacje ludzkiej psychiki pod wpływem bytowania w ciągłym lęku i świecie zła
- rozpad systemu zasad moralnych i przewartościowanie wszelkich wartości w świecie wojny
- wpływ praw działających w łagrach i obozach na przemiany w psychice ludzkiej
- ciągłe obcowanie ze śmiercią - a ludzka psychika
- zatracenie własnej tożsamości
Wojna - konflikt zbrojny. Wojna towarzyszy człowiekowi od początku istnienia cywilizacji. Stawką pierwszej wojny w kulturze europejskiej było panowanie nad światem. Wówczas zwyciężył Zeus, który pokonał ojca Kronosa i opowiadających się za nim tytanów. Jest ona częstym tematem działalności twórczej, także literackiej. „Szeroko rozumiana tematyka wojenna mieści się w bardzo różnych kontekstach. Nurt tyrtejski łączy wojnę o niepodległość z patriotyzmem, powinnością obywatelską. Literatura współczesna każe myśleć o wojnie w kategoriach apokaliptycznych, etycznych, egzystencjalnych, wiąże ją z rozważaniami o kondycji ludzkiej, o złu, o sensie dziejów."l Tragedia II wojny światowej przyniosła najobfitszą literaturę poświęconą tematyce wojennej. Niespotykana dotąd skala zniszczeń, wyrafinowane techniki zabijania - to wszystko sprawiło, że przynajmniej w literaturze polskiej nieodwracalnie zmienił się sposób pisania o wojnie. Dla jednych wojna wiąże się z bohaterską i zwycięską walką, dla innych z wszechogarniającą, zabójczą dla człowieczeństwa katastrofą. Niepodważalne jest stwierdzenie, że wojna zmienia psychikę człowieka - deformuje, a przede wszystkim pozostawia oparcia w systemie moralnym. Ale jest również próba, która wyzwala w człowieku niezwykłe moce bohaterstwa i odwagi. Jednak zniszczenia, których dokonuje wojna w psychice ludzkiej są wstrząsające. Należy do nich przede wszystkim niezrozumiała dla nas, żyjących w pokoju: akceptacja zbrodni, przystosowanie się do bezprawia, zobojętnienie wobec masowej śmierci i cierpienia. Jan Paweł II podczas jednej z wygłaszanych homilii powiedział słowa: „ Bywa nieraz, że (...) stajemy w obliczu prawd, dal których brakuje nam słów..." Takie prawdy ukazują nam właśnie realia wojny.
Bibliografia
iM. Szymczak, Słownik języka polskiego, Warszawa 1996, s.692
iiPor. K. Droga, Cogito, II wojna światowa, nr 110, s. 58
iiiibidem
ivPor. K. Droga. Wiek XX, Cogito, nr 104, s. 56
vK. Droga, Język polski, Dziady, 2000, roz. 6, s. 64
viJ. Słowacki, Kordian, W: Z. Bogusławska, A. Gruchalski; Literatura polska okresu romantyzmu, Warszawa 1987, s. 120
viiK. Droga, Żeromski wobec rewolucji, Język polski. Matura 2001, cz. 4, s. 64
viiiibidem
ixibidem
xIbidem, s. 68
xiK. Droga, Szewcy, Język polski. Matura 2001, cz. 7, s. 160
xiiibidem
xiiiibidem
xivibidem
xvK. Droga, Folwark zwierzęcy, Język polski. Matura 2000, cz. 7, s. 79
xviibidem
xviiIbidem, s. 81
xviiiTen czas, Baczyński, W: T. Niedźwiedzki, Polska poezja współczesna 1939 - 1998. Antologia dla klas czwartych licealnych, Giżycko 2000, s. 10
xixibidem
xxK. K. Baczyński, Elegia o chłopcu polskim, op. cit, s. 11
xxiop. cit. Pokolenie. s. 34
xxiiibidem
xxiiiibidem
xxivop. cit. Niebo złote ci otworzę, s. 11
xxvop. cit. T. Różewicz, Zostawcie nas, s. 34
xxviibidem
xxviiop. cit. Ocalony , s. 27
xxviiiK. Droga, T. Różewicz, Język polski. Matura 2000, cz. 11, s. 67
xxixibidem
xxxPowrót, T. Różewicz, op.cit. 18, s 34
xxxiibidem
xxxiiSłonimski, Alarm, W: T. Wroczyński, Lit. Polska dwudziestolecia międzywojennego, Warszawa 1998, s. 74
xxxiiiibidem
xxxivW. Broniewski, Żołnierz polski, op.cit. 28, s. 27
xxxvK. Droga, K. I. Gałczyński, op.cit. 15, s. 49
xxxviibidem, Medaliony, s. 54
xxxviiibidem, T. Borowski, s. 63
xxxviiiibidem, s. 64
xxxixRóżewicz, Warkoczyk, W: T. Niedźwiedzki, op.cit. s. 36
xlibidem
xliibidem, Rzeź chłopców, s. 37
xliiibidem, Campo di Fiori, Cz. Miłosz, s.
xliiiibidem
xlivK. Droga. A. Szczypiorski, op. cit. 11, cz. 5, s. 84
xlvibidem, wywiad Ewy Katarzyny Kalinowej pt: „Nie pytaj mnie o jutro"
xlviK. Droga, Rozmowy z katem, op. cit. 28, cz. 11, s. 42
xlviiibidem, Inny świat, s. 71
xlviiiibidem
xlixK. Droga, II wojna światowa - totalitaryzm, op. cit., cz. 2, s. 9
lPor. P. Bukowiec, M. Kuziak, 150 tematów maturalnych, Kraków 2000, s. 243 - 247